5174 sayılı Kanun Değişikliği ile TÜRİB’de Yeni Dönem Başlıyor

İLKGÜN HABER – Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nda (TÜRİB) gerçekleştirilen işlemlere aracılık etmek üzere Ürün Piyasası Aracı Kurumlarının (ÜPAK) devreye alınması çalışmaları kapsamında; 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ürün ihtisas borsalarını düzenleyen 53. maddesinde değişiklik yapılmıştır. Değişiklik, 29.05.2024 tarihli ve 32560 numaralı Resmi Gazete’de yayımlanan 7511 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürürlüğe girmiştir.

• Ürün ihtisas borsalarına ilişkin Kanun değişikliğinin kapsamı

TÜRİB’in işlettiği piyasaları daha güvenli hale getirmek ve yatırımcı güvenini artırmak amacıyla 5174 sayılı Kanunda aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır:

• Borsada gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin, alım satıma aracılık eden ÜPAKlar veya ÜPAKların takas ve saklama hizmeti aldığı kuruluşlar tarafından yerine getirilmesi düzenlenmiştir.
• Borsada gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesini sağlamak ve yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmemesinden doğabilecek zararların tazmini amacıyla, sermaye piyasası mevzuatına benzer bir yaklaşımla, TÜRİB veya TÜRİB tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşça teminat alınabilmesi ve garanti fonu oluşturulabilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
• TÜRİB’de gerçekleştirilen işlemlerden dolayı TÜRİB veya TÜRİB tarafından takas merkezi olarak belirlenecek kuruluşun mali sorumluluğu, alınacak teminatlar ve garanti fonu varlıklarıyla sınırlandırılmıştır.
• Alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve katılımcılarına ilişkin usul ve esaslar T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
• Alınacak teminatların ve garanti fonundaki varlıkların amacı dışında kullanılmaması ve korunması Kanun seviyesinde güvence altına alınmıştır.

Ayrıca, ÜPAKların vereceği hizmetler arasına, müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılması hususu eklenmiştir. Böylece yatırımcıların ÜPAKlar nezdinde tutulacak varlıklarının daha etkin yönetilmesi amaçlanmaktadır.

• Kanun değişikliğinin amacı aracılı sistemin güçlendirilmesi

5174 sayılı Kanun’da yapılan değişikliklerle, 2024 yılı ikinci yarısında devreye alınacak aracılı sistemde ÜPAKlar T.C. Ticaret Bakanlığı’ndan faaliyet izni almalarını müteakip TÜRİB’e üye olacaklardır. ÜPAKlar aracılığıyla gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesine yönelik mekanizmalar oluşturularak, katılımcıların güveni artırılmaktadır. Değişiklikler, ürün ticaretinin uluslararası borsacılık standartlarına uyumlu ve daha güvenli bir ortamda gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.

Aracılı sistem ile alıcı ve satıcılar ÜPAKlara kaydolup, emir iletimini ÜPAKların sunduğu web şube, mobil aplikasyon ve telefon gibi araçlarla ileteceklerdir. ÜPAKlar topladıkları emirleri TÜRİB’e ileteceklerdir. TÜRİB’e iletilen emirler, gerçekleşen işlemler ve bunlara ilişkin işlem teyit ve raporlamalar ÜPAKlar tarafından yapılacaktır.

Bu yeni yapı ile daha geniş katılımlı, likit ve derin bir piyasada, spot ve vadeli işlem piyasasının gelişimi ve etkin fiyat oluşumu sağlanacaktır. Bu gelişmeler, lisanslı depoculuk ve elektronik ürün senedi kullanımını yaygınlaştırarak çiftçilerin, tüccarların ve sanayicilerin finansmana erişimini kolaylaştıracak ve gıda güvenliğini güçlendirecektir.